Wprowadzając zmianę przepisów w ustawie z dnia 24 września 2010 (tj. Dz. U. z
2018 poz. 1382) o ewidencji ludności w 2011 roku ustawodawca zrezygnował z
obowiązku zgłaszania zmian pobytu na terenie Rzeczpospolitej w terminie 3 dni.
Przepis ten był bez mała martwy z uwagi na notoryczne niedopełnianie zapisanego w
nim obowiązku. Nowy przepis art. 27 ust. 1 wprowadza termin 30 dni na dopełnienie
tego obowiązku.
W chwili obecnej obowiązek meldunkowy obejmuje: zameldowania się w miejscu
pobytu stałego lub czasowego oraz wymeldowania się z takiego pobytu oraz
zgłoszenie wyjazdu i powrotu z wyjazdu poza granice RP.
Art. 25 ustawy o ewidencji ludności definiuje pobyt stały jako zamieszkanie osoby w
określonej miejscowości pod oznaczonym adresem z zamiarem stałego
przebywania. Zatem miejsce pobytu stałego jest miejsce, w którym dana osoba
koncentruje swoje życie, czyli nocuje, spożywa posiłki, odbiera i nadaje
korespondencję.
Zatem organ administracyjny prowadzący postępowanie w sprawie wymeldowania z
pobytu stałego, wszczętego na wniosek strony lub z urzędu, bada oba elementy
(faktyczne przebywanie i zamiar) w postępowaniu dowodowym. Opuszczenie
miejsca stałego miejsca zameldowania musi być faktyczne oraz dobrowolne, a
okoliczności sprawy mogą pomóc stwierdzić zamiar danej osoby co do dalszego
przebywanie w miejscu zameldowania. Ustalenie wszystkich elementów stanu
faktycznego stanowiących podstawę do wydania decyzji o wymeldowaniu mogą
stwarzać problemy.
O opuszczaniu miejsca stałego pobytu można mówić, gdy zaistnieją łącznie dwa
elementy: dana osoba faktycznie nie przebywa w przedmiotowym lokalu oraz ma
zamiar opuszczenia tego lokalu na stałe, a zamiar ten jest związany z założeniem w
nowym miejscu ośrodka życiowych interesów. To opuszczenie nie jest
spowodowanie przez osobę trzecią poprzez: przymus fizyczny lub psychiczny,
uniemożliwienie dostępu do lokalu itp. Jednak eksmisja z lokalu na postawie
prawomocnego wyroku co prawda nie wskazuje na brak dobrowolności, ale nie
stanowi przeszkody do wymeldowania.
Osobna kategorię przypadków stanowi pobyt w placówce opiekuńczo –
wychowawczej – tutaj pobyt osoby poza miejscem stałego zameldowania
spowodowany jest okolicznościami a nie wolą osoby, dlatego opuszczenie lokalu nie
nosi znamion dobrowolności (brak przesłanki do wymeldowania).
Co do przebywania z zakładzie karnym ,to pomimo braku dobrowolności i trwałości
opuszczenia lokalu, o wymeldowaniu może zadecydować postawa skazanego, jego
postawa wobec lokalu (uiszczanie opłat, podejmowanie decyzji) i więź z osobami
lokal zamieszkującymi.
Rozważając zamiar osoby opuszczającej lokal organ uwzględnia nie tylko
zewnętrzne oznaki (brak rzeczy osobistych) , ale także inne obiektywne okoliczności
wskazujące na zmianę miejsca koncentracji interesów życiowych (zmiana pracy,
zmiana przedszkola dla dziecka, zmiana adres dla doręczeń) i na podstawie tych
okoliczności ocenia zamiar lub brak zamiaru przebywania pod adresem
zameldowania.
Organ prowadzący postepowanie w sprawie wymeldowania z pobytu stałego
prowadzi postępowanie dowodowe celem wykazania czy opuszczenie lokalu było
dobrowolne i miało charakter trwały.
Istotna część takiego postepowania stanowią zeznania świadków oraz wyjaśnienia
stron. Organ zapewnia stronom czynny udział w postepowaniu poprzez doręczanie
korespondencji, poinformowania stron o miejscu i dacie przesłuchania świadków oraz
umożliwienie zapoznania się z aktami sprawy przed wydaniem decyzji. Przepisy
k.p.a. nie pozostawiają organowi uznania w tej kwestii. Naruszenie przepisów
proceduralnych w tym zakresie może bowiem skutkować uchyleniem decyzji przez
organ odwoławczy.
Autor: r.pr. Małgorzata Żabińska